Нәзір Төреқұлов атындағы Арабтану ғылыми орталығы

2014 жылы 23 мамырда Еуразия ұлттық университетінің халықаралық қатынастар факультетінде тұңғыш қазақ дипломаты Нәзір Төреқұлов атындағы Арабтану ғылыми орталығының салтанатты ашылуы өтті.

Жаңа орталықтың директоры, Қазақстан Республикасының дипломатиялық қызметінің еңбек сіңірген қызметкері, профессор Сайлау Батыршаұлы және ЕҰУ проректоры Л.Н. Гумилева Дихан Қамзабекұлы өзінің құттықтау сөзінде Нәзір Төреқұловтың қазақстандық дипломатияның қалыптасуындағы рөлін ерекше атап өтті және оның қиын өмір жолы туралы әңгімеледі.

Ашылу салтанатына сондай-ақ Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігі департаментінің директоры Бақытжан Арыстан, Қазақстан Республикасы Президенті жанындағы Мемлекеттік басқару академиясының Дипломатия институтының директоры Сәулекүл Сайлаугызы, сондай-ақ Юнус түрік мәдениеті орталығының директоры Эмре Ибрахим Йылдырым қатысты.

Қазақстандық дипломатиямен тікелей байланысты және дипломатиялық қызметтің барлық қыр-сырын өздері білетін іс-шара қонақтары студенттер мен ЕҰУ-дің халықаралық қатынастар факультетінің оқытушылар құрамын құттықтады. Л.Н. Гумилев осындай маңызды оқиғамен.

Нәзір Төреқұлов – алғашқы қазақстандық дипломат, КСРО-ның Неджд және Хиджаз, қазіргі Сауд Арабиясы Корольдігіндегі тұрақты өкілі. Дипломат КСРО-ның Сауд Арабиясындағы жағдайын нығайта алды, бұл Корольдікке де, Кеңес Одағына да қажетті көптеген сауда-экономикалық келісімдер жасауға ықпал етті. Кейіннен КСРО басшылығы Сауд Арабиясы Корольдігімен ынтымақтастықты тереңдету перспективасыз деген қате шешім қабылдады. Нәзір Төреқұлов Мәскеуге шақырылып алынды, онда ол тыңшылық жасады деп айыпталып, өлім жазасына кесілді.

Жарқын, талантты дипломаттың өмірі 1937 жылы 3 қазанда аяқталды. КСРО Жоғарғы Сотының әскери алқасы өлім жазасына кесілді және сол күні үкім орындалды. 20 жылдан кейін 1958 жылы 28 қаңтарда КСРО Жоғарғы Сотының Әскери алқасы дипломатты қылмыс құрамының жоқтығынан өлімінен кейін ақтады.

Кейіннен Сауд Арабиясының королі Нәзір Төреқұловтың қайғылы тағдыры туралы біліп, КСРО-мен 1991 жылға дейін – Кеңес Одағының құлауына дейінгі дипломатиялық қатынастарды үзді. 1992 жылы Сауд Арабиясы Корольдігі онсыз да тәуелсіз Қазақстан Республикасымен дипломатиялық байланыс орнатты. Қазақстанда және Сауд Арабиясы Корольдігінің өзінде дипломатиялық байланыстарды орнатуға баға жетпес үлес қосқан алғашқы қазақстандық дипломатты еске алады.